Mayıs ayının bir geçiş dönemi olduğu söylenebilir. Kış mevsiminde görmeye alışkın olduğumuz Orion, Büyük Köpek, Küçük Köpek, İkizler ve Boğa takımyıldızlarını batı ufku üzerinde görebiliriz. Erkenden batsalar da çoğu gözlemciye göre gökyüzünün en güzel takımyıldızları olarak kabul edilen bu takımyıldızları ufkun üzerinde görmek etkileyicidir.
Yine yılın bu dönemi, ilkbaharı simgeleyen Aslan, Çoban ve Başak takımyıldızları gökyüzünde iyice yükselmiş olur. Aslan’ın en parlak yıldızı Regulus, Başak’ın en parlak yıldızı Spika ve Çoban’ın en parlak yıldızı Arkturus güney yönünde göreceğimiz en parlak yıldızlardır. Sirius’un batmasıyla, Arkturus gökyüzünün en parlak yıldızı olur. Arkturus tüm gökyüzünün dördüncü, yaz gökyüzününse en parlak yıldızıdır. (Yine yaz gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biri olan ve kuzeydoğu ufku üzerinden yükselmekte olan Vega’yla parlaklıkları çok yakındır.)
Batı ufku üzerindeki kış takımyıldızları havanın kararmasından kısa bir süre sonra gökyüzünden ayrılır. Bu sırada yaz gökyüzünün en belirgin şekli olan Yaz Üçgeni’ni oluşturan yıldızlardan ikisi Vega ve Deneb kuzeydoğu ufku üzerinde belirir. Gece yarısına doğru üçgenin köşelerinden bir diğerini oluşturan Altair de doğar ve Yaz Üçgeni tümüyle ufkun üzerine çıkmış olur.
Yaz gökyüzünün belirgin takımyıldızlarından olan ve Akrep Takımyıldızı’nın turuncu yıldızı Antares de güneydoğu ufku üzerinde parlamaya başlar.
Kuzeye doğru döndüğümüzde Büyük Ayı Takımyıldızı’nın neredeyse tam tepede olduğunu görebiliriz. Yıl boyunca Kutupyıldızı’nın çevresinde dolanıyor görünen Büyük Ayı, Mayıs ayında akşamlar gökyüzündeki en yüksek konumuna ulaşır. Büyük Ayı’nın aksine, gökyüzünün dikkat çekici takımyıldızlarından biri olan Kraliçe’yse gökyüzündeki en alçak konumunda, ufkun hemen üzerinde yer alır. Kraliçe’yi W harfine benzeyen şekli sayesinde tanımak kolaydır.
Eta Kova Göktaşı Yağmuru
Her yıl 15 Nisan – 27 Mayıs tarihleri arasında gerçekleşen Eta Kova Göktaşı yağmuru, 4 Mayıs’ı 5 Mayıs’a bağlayan gece en yüksek etkinliğine ulaşacak. Bu sırada ideal gözlem koşullarında saatte ortalama 30 kadar meteor gözlemlenebilir. Göktaşının en yüksek etkinliğe ulaştığı sırada Ay sabaha karşı doğuyor. O nedenle gözlem koşulları Ay’dan olumsuz etkilenmeyecek.
Mayıs’ta Gezegenler
Merkür ay boyunca sabah gökyüzünde. Ufuktan pek fazla yükselmese de ay boyunca gündoğumundan kısa bir süre önce doğu ufku üzerinde görülebilecek. Gezegen doğduğunda hava aydınlanmaya başlamış olacağından ufkun açık ve temiz olduğu zamanlar gözlem yapılabilir. Bir dürbün, gezegeni görmeyi kolaylaştıracaktır. 6 Mayıs sabahı ince bir hilal şeklindeki Ay ve Merkür yakın konumda olacaklar.
Venüs sabah gökyüzünde ancak Güneş’e çok yakın konumda olduğundan bu ay görülemeyecek. Gezegen önümüzdeki ay akşam gökyüzüne geçecek. Temmuz ayından itibaren akşamları günbatımından sonra görülebilecek.
Mars, sabah gökyüzündeki yavaş yükselişini sürdürüyor. Gezegen ayın başlarında Satürn’den yaklaşık yarım saat sonra doğuda beliriyor. Günler ilerledikçe Mars, Satürn’e göre daha yavaş yükseldiği için günler ilerledikçe gezegenleri arasındaki uzaklık giderek artacak. 6 Mayıs sabahı Ay ve Mars çok yakın konumda olacaklar.
Jüpiter geçtiğimiz ay batı ufku üzerinde parlıyordu ve erkenden batıyordu. Ayın ilk birkaç günü, günbatımının hemen ardından gezegeni hemen ufkun üzerinde görmek mümkün olabilir. Ancak alacakaranlıkta gezegeni seçmek zor olacaktır. Jüpiter 20 Mayıs’ta sabah gökyüzüne geçecek ancak gezegenin sabah gökyüzünde görülebilecek kadar yükselmesi için Haziran’ın ortalarını beklemek gerekiyor.
Satürn sabah gökyüzünde ve gündoğumundan önce ufkun üzerinde iyice yükselmiş oluyor. Gezegeni sabah hava aydınlanmadan önce görebilmek için güneydoğu ufkunun üzerine bakmak gerekiyor. Ayın sonunda gezegen gece saat 01:00 ‘dan sonra doğacak. Gezegeni yaz ayarının ortalarında akşam gökyüzünde görmeye başlayacağız. 4 ve 31 Mayıs sabahları gezegen Ay’la yakın konumda olacak.
Alp Akoğlu
GUHEM-Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. İçerik kullanım koşulları için tıklayınız.
