Temmuz ayının başlarında günbatımının ardından batıya bakarsak ilkbaharın simgesi olarak kabul edilen Aslan Takımyıldızı’nın ufkun hemen üzerinde batmak üzere olduğunu görebiliriz. Bölgede başka belirgin takımyıldız olmadığından, gerçekten de bir Aslan’a benzeyen bu takımyıldızı tanımak kolaydır.
Yine ayın başlarında biraz sola doğru yani güneybatıya dönersek dörtgen şekliyle dikkati çeken Karga Takımyıldızı’nı ufkun hemen üzerinde görebiliriz. Onun sol üstünde gördüğümüz beyaz parlak yıldızsa Başak Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Spika’dır.
Güneye baktığımızdaysa Akrep ve Yay takımyıldızlarını görürüz. Bu iki takımyıldız yaz aylarında ve sonbaharın ilk yarısında akşam gökyüzünde yer alır. Akrep Takımyıldızı, gerçekten de bir akrebi andırır. Takımyıldızın sağında akrebin kıskaçlarını, solundaysa kıvrık kuyruğu yer alır. Akrep Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı olan Antares, bilinen en parlak ve en büyük yıldızlardan biridir.
Yay Takımyıldızı’ysa bir çaydanlık demliğine benzer. Bu nedenle “çaydanlık” adıyla da bilinir. Samanyolu’nun merkezi Yay takımyıldızı doğrultusunda yer alır. Bu bölge yıldızlar, yıldız kümeleri ve bulutsular bakımından çok zengindir. Bunların bir bölümünü çıplak gözle bile görebiliriz. Bu bölgede bir dürbün ya da teleskopla görülebilecek onlarca parlak yıldız kümesi ve bulutsu vardır. Bu gökcisimleriyle ilgili yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Doğuya baktığımızda Vega, Deneb ve Altair’in oluşturduğu Yaz Üçgeni’nin ufku üzerinde yükselmiş olduğunu görebiliriz. Yaz Üçgeni, sonbaharın sonlarına kadar akşam gökyüzümüzde yer almaya devam edecek.
Kuzeye döndüğümüzde, Kraliçe Takımyıldızı’nı ufkun üzerinde görebiliriz. Takımyıldız saatler ilerledikçe kuzeydoğudan yükselecek. Takımyıldızı W şekli sayesinde tanımak kolaydır. Kutupyıldızı ve Küçük Ayı Takımyıldızı onun üzerinde yer alır. Büyük Ayı, geçtiğimiz aylarda gökyüzündeki en yüksek konumundaydı. Hava yeni karardığında onu hala tepeye yakın konumda görmek mümkün. (Kutupyıldızı nasıl bulunur?)
Gökyüzünde başucuna yani tepeye baktığımızda Kuzey Tacı’nı görürüz. Bu Küçük takımyıldız pek parlak olmasa da bir taca benzeyen şekliyle tanınabilir. Kuzey Tacı’nın batısında da yaz gökyüzünün en parlak yıldızı Arkturus’u ve ait olduğu Çoban Takımyıldızı’nı görebiliriz.
Kuzey Tacı’nın doğusunda da Herkül Takımyıldızı yer alır. Takımyıldızın dörtgen şeklindeki gövdesi onu gökyüzünde bulmayı kolaylaştırır. Bu dörtgeni bulmak için yaz gökyüzünün en parlak yıldızları olan Vega ve Arkturus yardımcı olur. Dörtgen şekil, Vega’dan Arkturus’a giderken, yolun yaklaşık üçte birinde yer alır. Dörtgeni yani Herkül’ün gövdesini bulduktan sonra Herkül’ün bacaklarını ve kollarını bulmak daha kolay olur. Herkül’ün gövdesini oluşturan dörtgenin yıldızlarından batıda bulunan ikisinin arasında, gökyüzünün en parlak küresel yıldız kümesi olan Herkül Kümesi yani M13 yer alır. Herkül Kümesi ideal gökyüzü koşullarında çıplak gözle silik bir ışık topu olarak görülebilir. Küme bir dürbün ya da teleskop için de çok güzel bir hedeftir. Herkül’ü anlattığımız yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Temmuzda gezegenler
Merkür ay boyunca akşam gökyüzünde. Gezegen ayın ilk günleri günbatımının ardından batı-kuzeybatı ufku üzerinde yer alıyor. Ay boyunca yavaş yavaş batıya doğru kayacak. Merkür’ü görebilmek için Güneş battıktan yaklaşık 20 dk sonra ufkun üzerine bakmak gerekiyor. Gezegen henüz hava tam kararmadan batacak. 7 Temmuz’da çok ince bir hilal şeklindeki Ay Merkür’ün hemen sağında yer alacak.
Venüs akşam gökyüzünde ancak Güneş’e çok yakın konumda olduğundan ay boyunca çok kısa sürelerle görülebilecek. Ayın sonlarında Merkür’le birbirlerine yaklaşmış olacaklar. Gezegen önümüzdeki aylarda da yavaş yükselişini sürdürecek. Ekim ayında akşam alacakaranlığından kurtulacak kadar yükselmiş olacak.
Mars sabah gökyüzünde gündoğumundan önce doğuda yükselmiş durumda. Gezegeni görmek için sabah hava aydınlanmadan önce doğu ufku üzerine bakmak yeterli. Turuncu rengi sayesinde tanımak kolay. Mars her geçen gün daha erken doğuyor. Ayın sonlarında 01:30 civarında doğuyor ve Ülker yıldız kümesi ve Jüpiter’le yakın konumda yer alıyor. 30 ve 31 Temmuz’da Ay gezegene yakın konumda olacak.
Jüpiter sabah gökyüzünde yer alıyor. Gezegen ayın başında sabah hava aydınlanmaya başlamadan doğmuş oluyor. İlerleyen günlerdeyse gezegen sabah gökyüzünde giderek yükselecek. 3 ve 31 Temmuz’da Ay gezegene yakın konumda olacak. Jüpiter’in sağ altında görünen turuncu yıldız Boğa’nın en parlak yıldızı Aldebaran. Gezegenin üzerinde görünen yıldız kümesiyse Ülker.
Satürn artık akşam gökyüzünde. Ayın başlarında hava karardıktan yaklaşık 2,5 saat sonra doğarken, ay sonunda havanın kararmasıyla birlikte doğuyor olacak. 24 Temmuz’da Ay ve Satürn çok yakın konumda olacak.
Alp Akoğlu
GUHEM-Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. İçerik kullanım koşulları için tıklayınız.
