Mayıs ayının ilkbahar gökyüzünden yaz gökyüzüne geçiş dönemi olduğu söylenebilir. Akşamın erken saatlerinde yani günbatımının ardından kışın görmeye alışkın olduğumuz Orion, Büyük Köpek, Küçük Köpek, İkizler ve Boğa takımyıldızlarını hâlâ batı ufku üzerinde görebiliriz. Yine bu sırada ilkbaharı simgeleyen Aslan, Çoban ve Başak takımyıldızları gökyüzünde iyice yükselmiş olurlar.
Gece saatlerinde kış takımyıldızları sahneden çekilir. Bu sırada da yaz gökyüzünün en belirgin şekli olan Yaz Üçgeni’ni oluşturan yıldızlardan ikisi Vega ve Deneb kuzeydoğu ufku üzerinde belirir. Gece yarısına doğru yaz üçgeni tümüyle ufkun üzerine çıkmış olur. Yine yaz gökyüzünün belirgin takımyıldızlarından olan ve Akrep takımyıldızının turuncu yıldızı Antares de güneydoğu ufku üzerinde parlamaya başlar.
Çoban takımyıldızı
Çoban, ilkbahar gökyüzünde en çok dikkati çeken takımyıldızlardan biridir. En parlak yıldızı olan Arkturus tüm gökyüzünün dördüncü, yaz gökyüzününse en parlak yıldızıdır. (Yine yaz gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biri olan Vega’yla parlaklıkları çok yakındır.) Arkturus Güneş’le yaklaşık aynı kütleye sahiptir ancak bir kırmızı devdir. Yani ömrünün sonuna yaklaşmış, genişlemiş ve yüzeyi soğumuş, bu nedenle de kırmızı görünen bir yıldızdır.
Çoban takımyıldızının şekli amatör gökbilimciler tarafından bir dondurma külahına benzetilir. Arkturus bu külahın sivri ucunu simgeler. Arkturus’un parlak kırmızımsı rengi ve bu dondurma külahına benzeyen şekli sayesinde takımyıldızı gökyüzünde tanımak kolaydır.
Arkturus’u dolayısıyla da Çoban takımyıldızını gökyüzünde bulmanın bir kolay yolu da Büyük Ayı’nın kepçe şeklinden yararlanmaktır. Kepçenin sapının ucu doğrultusunda bir yay çizilerek ilerlendiğinde Arkturus’a ulaşılır.
Arkturus “Ayıların Koruyucusu” anlamına gelir. Bu, büyük olasılıkla Büyük Ayı ve Küçük Ayı takımyıldızlarının hemen yakınında bulunmasından kaynaklanır. Çoban takımyıldızıyla ilgili birçok mitolojik öykü var. Takımyıldızı kimi ayılarla bağlantılı bir çoban olarak kimi bir sabanı süren bir çiftçi olarak bazılarıysa çok daha farklı biçimlerde tasvir eder.
Mayıs’ta gezegenler
Merkür geçtiğimiz ay boyunca akşam gökyüzünde yükselmişti. Gezegen Mayıs başında en yüksek konumuna ulaşmış oluyor. Ancak ayın ilk gününden sonra alçalmaya başlıyor. İlk haftadan sonraysa her gün belirgin bir biçimde alçalacak ve ayın ortasına gelmeden gözden kaybolacak. Bu nedenle gezegeni gözlemlemek için en iyi zaman ayın ilk birkaç günü. Bunun için akşam hava tam kararmadan önce doğu-kuzeydoğu ufku üzerine bakmak gerekiyor. Ayın başında gezegen, Ülker yıldız kümesine çok yakın konumda olacak. 2 Mayıs’ta ince bir hilal biçimindeki Ay Merkür’ün hemen solunda olacak. Bu, gezegeni gökyüzünde bulmayı kolaylaştıracak.
Venüs, yıl başından bu yana olduğu gibi sabah gökyüzünde. Gezegen sabah gün ağarmadan hemen önce doğuda beliriyor. Tüm gezegenlerden ve yıldızlardan daha parlak olduğu için ayırt edilmesi kolay. 27 Mayıs’ta Ay Venüs’ün çok yakınında olacak.
Mars, uzunca bir süredir sabah gökyüzündeki konumunu koruyordu. Havanın aydınlanmaya başlamadan yaklaşık bir saat önce doğu ufkunda beliriyordu. Gezegen bu aydan başlayarak artık giderek daha erken doğacak. Turuncu rengi sayesinde gezegeni gökyüzünde tanımak mümkün.
Jüpiter ayın başında hava aydınlanmaya başlamadan hemen önce doğuyor. Gezegen ay boyunca giderek daha erken doğacak. 1 Mayıs sabahı Jüpiter, Venüs’le çok yakın konumda olacak. Jüpiter’i gündoğumundan bir süre önce Venüs’ün hemen üzerinde görmek mümkün. Jüpiter 29 ve 30 Mayıs’ta da Mars’la çok yakın konuma gelecek.
Satürn sabah gökyüzündeki gezegenler arasında en erken doğanı. Dolayısıyla gün ağarmaya başlamadan önce gökyüzünde epece yükselmiş oluyor. Ayın başlarında gün ağarmaya başladığında gezegen güneydoğu yönünde yükselmiş oluyor.
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. İçerik kullanım koşulları için tıklayınız.
