Rahmi Güven

TÜBİTAK- Temel Bilimler Araştırma Enstitüsü, 1987.

Prof. Dr. Rahmi Güven‘i 16 Eylül 2019’da yitirdik.

Rahmi hoca düzgün bir insandı; ciddi bir fizikçiydi.

Kendisini tanımadan önce bazı makalelerini “tanıdım”. Hatta gençlik ve cahilliğimden olsa gerek, ilk gördüğüm makalesine biraz önyargı ile yaklaşmıştım. İlk karşılaştığım makalesi şu oldu:

“Plane wave limits and T-duality”  (Physics Letters B, 2000 yılı).

Oxford teorik fizik kütüphanesinde elime bu makaleyi aldığımda, içimden “herkes neler ile uğraşıyor, bizim bir Türk hoca ne kadar kıyıda köşede kalmış bir konu ile uğraşıyor” diye düşünmüştüm. Çok güzel yanılmışım, bayağı yanılmışım.

Rahmi hocanın bu çalışması, Penrose’un eskiden bu konuda yaptıklarını genişletiyordu ve 5-6 yıl devam eden bir araştırma sahası açtı. Makalenin başlığında geçen limite artık “Penrose-Güven limiti” diyoruz. Teknik detayına girmeye gerek yok: tek başına çalışan, modayı takip etmeyen Rahmi hoca, ilginç bir detay bulmuş çıkarmıştı ve insanlar onu takip ettiler; bugün itibariyle Rahmi hocanın bu çalışmasına 220 makalede atıf verilmiş durumda. Teorik fizik için çok yüksek bir sayı bu.

Rahmi Güven (1948-2019)

Rahmi hocayı biraz daha tanıdıkça başka makalelerini de okumaya başladım. Bunlar arasında 2 makalesine değineyim.

“Black p-brane solutions of D = 11 supergravity theory”  (Physics Letters B, 1992 yılı).

Bu makaleye Rahmi hocayı “meşhur eden” çalışma desek yanlış olmaz. Bir büyük fizik toplantısının yemeğinde tanınmış fizikçiler bana Rahmi hocayı sormuşlar ve bu makaleden bahsetmişlerdi. Rahmi hoca insanların arayıp bulamadıkları bir kısım ” kara p-zar çözümlerini” bulmuş ve ardından gelen 2. sicim teorisi devriminde önemli bir rol oynamıştı. Bu makale ( maalesef hak ettiğinden çok daha az atıf alıyor ) bugüne kadar 340 civarında atıf aldı.

Son bahsedeceğim makale şu:

“Plane Waves in Effective Field Theories of Superstrings”  (Physics Letters B, 1987 yılı).

Benim en çok aşina olduğum ve birkaç çalışmamızda kullandığımız bir makale bu. Burada sicim teorisinin her türlü enerji düzeyinde karmaşık denklemlerine çözüm olan “evrensel ” bir kısım çözümler bulunuyor. Bir anlamda bunlar düz uzayın genelleştirilmiş halleri diyelim. (120 atıf aldı bu makale.)

Bir kaç not:

1: Rahmi hocanın sadece 3 makalesinden kısaca bahsettim, bunları daha detaylı incelemek ve hocanın diğer çalışmalarına da değinmek gerekir.

2: Atıf sayıları tek başına bir anlam ifade etmiyor, onları uzman değerlendirmeleri ile birlikte düşünmek gerekir: burada sadece bir bilgi olsun diye verdim. Bu makaleler teorik fizikte taşa yazılmış, çok iyi çalışmalardır.

3: Rahmi hoca soyut düşünceye pek değer vermeyen bir toplum içinde doğdu, ama bütün hayatı boyunca soyut düşüncede evrensel fikirler üretti, öğrencilere genel görelilik öğretti ve vefat etti. Benim gibi, hocayı sadece konferanslarda değil de daha derinden tanıma fırsatı bulan herkes, Rahmi hocanın çok iyi bir insan olduğu üzerinde anlaşıyorlar. Çok iyi bir fizikçi olduğu zaten aşikar, okuma yazma bilen anlıyor.

4: Rahmi hoca ODTÜ Fizik bölümü mezunu, ama uzun süre önce ODTÜ’den ayrıldı. Maalesef dışarıdan yönetime yapılan müdahalelerden dolayı ODTÜ elindeki büyük yetenekleri tutup, geniş bir teorik fizik grubu oluşturamadı. Erdal İnönü,Rahmi Güven, Yavuz Nutku ve pek çok başka araştırmacı, farklı dönemlerde, bir şekilde, bir nedenle okulu terk ettiler. Tabii ki gittikleri yerlerde çok güzel şeyler yaptılar, ama çok iyi bir kadro ile kurulan ve devamında çok iyi fizikçiler yetiştiren bölüm yıllar içinde momentumunu kaybetti.

Bayram Tekin
ODTÜ Fizik Bölümü öğretim üyesi 

Önceki İçerikGöründüğü kadar kolay olmayan bir matematik sorusu
Sonraki İçerikAnkara’da bir Fin kimyacı
Bayram Tekin

Bayram Tekin, lisans eğitimini ODTÜ Fizik Bölümü’nde, doktora eğitimini Minnesota Üniversitesi’nde yaptı. Doktora sonrası araştırmacı olarak  Oxford ve Brandeis üniversitelerinde toplam 4 yıl çalıştı.

Araştırma alanları kütleçekimi ve kuantum alan kuramlarıdır.

Halen ODTÜ Fizik Bölümü’nde araştırmalarına ve ders vermeye devam ediyor. ODTÜ’de yılın eğitimcisi seçilen Tekin, TÜBİTAK Teşvik ve TÜBA GEBİP ödüllerini almıştır.