Sinemada Bilim İnsanları – Imitation Game-Enigma / Yapay Oyun

Yapım tarihi: 2014
Yönetmen: Morten Tyldum

Şifreleme veya kriptoloji, matematikle uzaktan ilgisi olan pek çok insanı bile cezbetmeyi başarmıştır. Bir de buna eşcinsellik nedeni ile baskı altına alınmış bir dahiyi eklerseniz, seyirciyi cezbedecek bir hikaye ortaya çıkar.

Yapay oyun, bir matematik dehası olan Alan Turing’in hayatından önemli bir bölümü içeriyor. II.Dünya savaşı sırasında Almanlar’ın kullandığı Enigma adlı şifreleme makinasının yarattığı kodları çözmek için İngiltere’de matematikçilerden oluşan bir grup kurulur ve zaman içerisinde Turing bu grubun lideri olur.

Enigma şifresinin nasıl çözüldüğünü anlamak için filmi izlemek yetmiyor. Dilbilimciler ve matematikçilerin çabası olduğu kadar, savaş alanından parça parça bilgilerin incelenmesi sonunda şifreler kırıldı. Daha sonra da şifrelerin kırıldığının gizli tutulması için çok büyük çaba gösterildi. Bu konuda detaylı bilgi almak için Simon Singh’in “The Code Book” isimli kitabını tavsiye ederiz.

Yapay oyun, Enigma şifresi kadar Turing’in sosyal uyumsuzluğu, eşcinselliğini saklamaya çalışması ve karşılaştığı baskılar üzerine bir film. Bu baskılar sonucunda Turing 1954 yılında ve 41 yaşında hayatını kaybetti. Ölümünün zehirlenme sonucu olduğu bilinse de bu zehirlenmenin bir intihar mı olduğu, yoksa başkalarının da rolü olduğu konusu açıklığa kavuşmadı.

Aslında bilim dünyasında Alan Turing, Turing makinası olarak bilinen karmaşık hesaplar yapabilen soyut bir makine fikriyle tanınır. Her ne kadar günümüz bilgisayarları bu model üzerinden çalışmasa da bu fikir bilgisayarların temelini oluşturdu. Turing makinası hakkında detaylı bilgi Roger Penrose’un “The Emperor’s New Mind- Kıralın Yeni Usu” adlı kitapta güzel bir şekilde anlatılıyor.

Not: 2001 yapımı bir “Enigma” filmi ise tamamıyla kurgu olup, Turing ile bir bağlantı kurulmamıştır.

Ersin Yurtsever
Bilim Akademisi Üyesi (Koç Üniversitesi)

 

 

 

 

 

Önceki İçerikKopernik’in Zenginliği
Sonraki İçerikİnsan anatomisinin kaşifi: Vesalius
Ersin Yurtsever

Bilim Akademisi üyesi Ersin Yurtsever,  ODTÜ Kimya Bölümü’nden 1971 yılında lisans ve 1973 yılında yüksek Teorik Kimya dalında yüksek lisans derecesini aldı.  Virginia Commonwealth Üniversitesi’nde (ABD) yaptığı Kimya doktorasını 1976 yılında tamamladı. Araştırma alanı, kimyasal olayların matematiksel modellemeleridir.

ODTÜ Kimya Bölümü’nde öğretim üyeliği (1980-1995), ODTÜ Eğitim Fakültesi Dekanlığı (1993-1995), Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Yönetim Kurulu üyeliği (1997-2001), Koç Üniversitesi Fen ve İnsani Bilimler Fakültesi Dekanlığı (2001-2008), Koç Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanlığı (2008-2010) yaptı.

1995’ten bu yana da Koç Üniversitesi Kimya Bölümü’nde öğretim üyesi olan Ersin Yurtsever, Bilim Akademisi’nin kurucu üyelerindendir ve 2011-2017 yılları arasında yönetim kurulu üyeliği yapmıştır.