Günbatımının hemen ardından Büyük Ayı ve Çoban takımyıldızlarının gökyüzünde en yüksek konuma ulaştığı zaman haziran gelmiş demektir. Büyük Ayı gökyüzünde belki de en belirgin takımyıldız olduğundan onu gökyüzünde bulmak çok kolaydır. Büyük Ayı’yı bulduktan sonra, kuyruğunun ucundan güneye doğru hafifçe kıvrılan bir yay çizildiğinde Çoban’ın, aynı zamanda da yaz gökyüzünün en parlak yıldızı olan Arkturus’a kolayca ulaşılır. Bundan sonra bir dondurma külahına benzeyen Çoban’ı tanımak kolaydır.
Hava karardığında yüzümüzü kuzeybatıya dönersek karşımızda parlak beyaz görünümüyle dikkati çeken Kapella’yı, onun sağıda İkizler’in iki parlak yıldızı Kastor ve Polluks’u, tam batı ufku üzerinde de Kış Üçgeni’nin köşelerinden biri olan Prokyon’u görebiliriz. Ayın ilk günleri, İkizler’in parlak iki yıldızı olan Polluks ve Kastor’un hemen solunda çok parlak olan Venüs’ü, onun biraz yukarısında da parlak olmayan ancak turuncu rengiyle dikkat çeken Mars’ı görebiliriz. Hava karardıktan kısa bir süre sonra kıştan kalan bu yıldızlar ve iki gezegen batmış olacak.
Haziran ayının başlarında havanın kararmasıyla birlikte Kuzeydoğu ufku üzerinde parlak, beyaz bir yıldız olan Vega belirir. Yaz üçgeninin köşelerinden birini oluşturan Vega tüm gökyüzünün beşinci, yaz gökyüzününse ikinci parlak yıldızıdır. Vega Lir Takımyıldızı’nda bulunur. Yaz üçgeninin bir diğer köşesini oluşturan Deneb, Vega’dan kısa bir süre sonra, onun solundan yükselmeye başlar. Deneb, Kuğu takımyıldızının en parlak yıldızıdır ve kuğunun kuyruğunu simgeler. Kartal takımyıldızının en parlak yıldız olan Altair, üçgenin köşelerinden birini oluşturur. Altair, Vega ve Deneb’den yaklaşık bir saat sonra doğu ufkundan yükselmeye başlar.
Gökyüzünün Ejderhası
Parlak olmayan takımyıldızlar arasında yer alan Ejderha, Haziran’da gökyüzündeki en yüksek konumuna ulaşır. Küçük Ayı ile Kuğu, Lir, Çoban ve Büyük Ayı takımyıldızlarının arasında bulunan bu takımyıldız Küçük Ayı’yı sarıyor gibidir, başlıktaki gökyüzü haritasından bulabilirsiniz. Başta gökyüzünde bulması biraz zor olsa da bir kez tanıdıktan sonra onu gökyüzünde bulmak çok daha kolay olacaktır.
Ejderha takımyıldızının şeklini bir ters “S”ye benzetebiliriz. Ejderha’yı gökyüzünde bulurken, onun başını oluşturan dörtgenden başlamak en iyisidir. Bu dörtgeni bulmak içinse, Küçük Ayı’nın kepçesinin kenarını oluşturan yıldızlarla Vega’nın arasına bakmak yeterlidir. Takımyıldız, parlak olmayan yıldızlardan oluşsa da bulunduğu bölgedeki yıldızlar daha da sönük olduğu için, onu tanımak o kadar da zor değildir. Ancak, ışık kirliliğinin yoğun olduğu kent merkezlerinde takımyıldızı görmek zor olabilir.
Mars ve Venüs Arıkovanı’nda
Arıkovanı yıldız kümesi gökyüzünün en parlak ve büyük yıldız kümelerinden biri. Kümenin yıldızlarını tek tek çıplak gözle görmek zor olsa da yüzlerce, belki de binden fazla yıldızdan oluştuğu için ışık kirliliğinin fazla olmadığı yerlerden silik bir ışık topu olarak görünür. Küme, dürbün için çok güzel bir hedeftir. Küçük bir dürbünle bile kümedeki 20’den fazla yıldız seçilebilir. Bir dürbünle bakıldığında bir arı kovanının etrafındaki arıları andırır. Bu nedenle günümüzde kümeye yaygın olarak Arıkovanı denir.
Arıkovanı, gezegenlerin gökyüzünde hareket ettiği tutulum çemberi adı verilen bir hattın üzerinde olduğundan zaman zaman gezegenlerle çok yakın konuma gelir, hatta bazen gezegenlerden biri kümenin önünden geçer. Bu ay birkaç gün arayla hem Mars hem de Venüs kümenin önünde yer alacak.
Haziran’da Gezegenler
Merkür ayın büyük bölümünde sabah gündoğumundan önce doğuyor. Ancak bu süre içinde ufuktan çok az yükseleceği için görülmesi zor olacak. Ufuktan yüksekliği ayın ilk yarısı daha fazla. İlerleyen günlerde ufka iyice yakınlaşacak gözden tamamen kaybolacak.
Venüs geçtiğimiz ay ufkun üzerinde yılın akşam gökyüzündeki en yüksek konumuna ulaşmıştı. Gezegen hala gözlem için çok uygun durumda. Ancak ay boyunca belirgin biçimde alçalacak. Venüs’ü gökyüzünde bulmak için günbatımının ardından batı yönüne bakmak yeterli. Gezegen, 21 Haziran’da Ay’la yakın konumda olacak. Venüs, Temmuz ortalarında artık akşam gökyüzünde görülemeyecek kadar alçalmış olacak.
Mars hava karardığında güneybatı ufku üzerinde bulunuyor. Bizden giderek uzaklaştığı için parlaklığı gün geçtikçe azalıyor. Mars ve Venüs giderek birbirine yaklaşıyor. Ayın sonlarında birbirlerine en yakın konumunda olacaklar.
Satürn sabah gökyüzünde ancak giderek daha erken doğruyor. Ayın başlarında sabaha karşı 02.00 civarında doğarken ay sonunda geceyarısı civarı doğuyor olacak. Ay ve Satürn 10 Haziran’da yakın konumda olacaklar.
Jüpiter sabah gökyüzünde, hava aydınlanmaya başlamadan doğuyor. Gezegen 14 Haziran’da Ay’la çok yakın konumda olacak.
Hazırlayan: Alp Akoğlu
GUHEM-Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. İçerik kullanım koşulları için tıklayınız
