Güneş’in doğal hareketine göre belirlenmiş gün tanımında saat 12:00 civarı Güneş gökyüzünde en yüksek konumunda bulunur. Doğal saat veya standart saat diye bilinen saat uygulaması Güneş’in gökyüzündeki konumunu esas alır.
Yaz saati uygulamasında yazın saatler yapay olarak ileri alınır. Bu uygulama insanların aktif olduğu saatlerde güneşten en fazla yararlanmalarını sağlamak ve dolayısıyla enerji tüketimini azaltmak amacıyla kullanılır.
Yazın sabah insanlar yataktan kalktıklarında hava zaten aydınlık olur. Akşam ise güneşin battığı vakte yapay olarak ne kadar geç bir saat tayin edersek güneşten o kadar daha fazla yararlanabiliyoruz. Mesela güneş saat 20:30 da batıyorsa buna yapay olarak 21:30 dersek, 23:30 da yatan bir aile 3 yerine 2 saat ışık yakıyor. Dolayısıyla yaz saati uygulamasında yazın akşam saatlerinde aydınlatma için harcanan enerji azalıyor.
Kışın ise Güneş geç doğar ve erken batar. Yaz saati uygulaması kışın da devam ettirilirse sabahları karanlıkta kalkılır ve bu yüzden aydınlatma ve ısıtma için fazladan enerji tüketilir. Yaz saati uygulaması kışın devam ettirildiğinde Güneş doğal saate göre (genelde bir saat) daha geç batar.
Dünyada birçok ülke ilkbahar’da yaz saati uygulamasına geçerek saatlerini ileri alıyorlar ve sonbaharda da geri alarak doğal saate dönüyorlar. Bazı ülkeler yaz saatini kullanmıyor ve tüm sene doğal saatte kalmayı tercih ediyor. Bunun sebeplerinden birisi de yazın soğutmaya harcanan enerji miktarındaki artış göz önüne alındığında yaz saatinin avantajları ilk uygulanmaya başladığı yıllardaki kadar net değil.
Türkiye 2016 Mart ayından beri sürekli yaz saati uygulamasına geçti, yani tüm yıl boyunca Güneş en yüksekteyken saat 13:00 civarı oluyor. Tüm yıl boyunca doğal saatten bir saat ileri olan yapay yaz saati kullanılıyor, Güneş doğal saatte olduğundan bir saat geç doğuyor ve bir saat geç batıyor.
Defne Üçer Şaylan
