Nobel Bilim Ödülleri’nin verilmeye başlandığı 1901 yılından günümüze kadar, altı baba-oğul Nobel Ödülü kazandı. Bu altı baba-oğuldan beşi ödüllerini ayrı çalışmalardan kazandılar. Bir baba-oğul ise aynı çalışmayla ödülü paylaştılar. Bunlar Büyük Britanya’dan William Henry Bragg ve oğlu William Lawrence Bragg’dı. Bragg’lar, kendi icatları olan yüksek frekanslı spektrografla x-ışınlarının kristallerdeki kırınımı aracılığıyla kristallerin yapısını incelediler ve bu çalışmalarıyla 1915 Nobel Fizik Ödülü’nü aldılar.
Diğer baba-oğul bilimciler, ödüllerini ayrı çalışmalarla ayrı zamanlarda kazandılar. Fakat bunlardan baba-oğul Thomson’ların ödül kazanan çalışmaları son derece ilginçtir. Çünkü Büyük Britanya’lı baba Joseph J. Thomson elektronların varlığını ve parçacık özelliğini gösterdiği için 1906’da Nobel Fizik Ödülü’nü almıştı. Oğul George Paget Thomson ise elektronların dalgasal niteliğini gösterdiği için (ABD’den C. J. Davisson ile birlikte) 1937 Nobel Fizik Ödülü’nü aldı. Baba Thomson oğlunun ödül alışını görebildi.
Bilim ödülü kazanan diğer dört baba-oğul ise şunlardır;
Danimarka’dan Niels Bohr, 1922 yılında Nobel Fizik Ödülü’nü kazandı. Oğlu Aage Bohr ise 1975’te Nobel Fizik Ödülü’nü kazandı. (Danimarka’dan B. Mottelson ve ABD’den J. Rainwater ile birlikte.)
İsveç’li Manne Siegbahn 1924’te Nobel Fizik Ödülü’ne layık görüldü. Oğlu Kai M. Siegbahn ise 1981’de Nobel Fizik ödülünü aldı (ABD’den N. Bloembergen ve A. L. Schawlow ile birlikte.)
1929’da İsveç’ten Hans von Euler-Chelpin Nobel Kimya Ödülü’nü almıştı. (Büyük Britanya’dan A. Harden ile birlikte). Oğlu Ulf von Euler ise 1970’te Nobel Tıp Ödülü’nü aldı. (Büyük Britanya’dan B. Katz ve ABD’den J. Axelrod ile birlikte).
1959’da ABD’den Arthur Kornberg Nobel Tıp Ödülü’nü aldı. (ABD’den S. Ochoa ile birlikte). Oğul Roger D. Kornberg ise 2006’da Nobel Kimya Ödülü’nü almaya hak kazandı.
Nobel ödüllü anne-oğul bulunmuyor. Nobel ödülü alan anne-kız (ve aynı zamanda baba-kız) ve damat bilimci örneği ise tektir. 1935’te Nobel Kimya Ödülü’nü almış olan İrene Joliot-Curie (Kocası Frederic Joliot ile birlikte), 1903’te Nobel Fizik Ödülü’nü almış olan Fransız Pierre ve Marie Curie’nin kızıdır. Pierre ve Marie Curie, kızlarının ve damatlarının Nobel Ödülü aldığını göremediler.
Nobel Ödülü kazanan karı-koca çiftinin sayısı ise dörttür:
Bunların ilki, 1903 Nobel Fizik Ödülü’nü kazanan (H. Becquerel ile birlikte) Pierre ve Marie Curie’dir. Marie Curie 1911’de kimyadan ikinci Nobel Ödülü’nü de kazanmıştır. Marie Curie aynı zamanda Nobel Bilim Ödülü kazanan ilk kadın bilimcidir.
İkincisi, yukarıda sözünü ettiğimiz, İrene ve Frederic Joliot-Curie çiftidir.
Üçüncüsü, ABD’den Carl F. Cori ve Gerty T. Cori çiftidir. 1947’de Nobel Tıp Ödülü’nü paylaşmışlardır. (Arjantin’den B. A. Houssay ile birlikte).
Dördüncüsü, İsveç’ten K. Gunnar Myrdal, 1974’te Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazandı. (Büyük Britanya’dan F. A. von Hayek ile birlikte). Karısı Alva Myrdal ise 1982’de Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü (Meksika’dan A. Garcia Robles ile birlikte).
Edebiyat dalında aynı aileden Nobel Ödülü’ne layık görülen kimse olmadı.
Osman Bahadır
Bu yazı “Nobel Ödüllerinde Babalar ve Oğullar” başlığıyla Cumhuriyet Bilim Teknoloji dergisinin 4 Temmuz 2008 tarihli 1111. sayısında yayınlanmıştır.
