Karl Marx; anasını babasını dinlemeyen –özellikle de babasını dinlemeyip baba mesleği avukatlığı seçmek yerine gidip felsefe doktorası yapan- bir insanın başına neler gelebileceğinin en iyi örneğidir. Marx 1841’de doktorasını tamamladıktan sonra (elbette) işsiz… Doktoralı işsizler ne yaparsa onu yapar: Gazetecilik!
Marx hep yoksul. Yoksulluğunu politik fikirlerinin “ödülü” diye düşünüyormuş. Hayatı boyunca hep yoksul kalmış, oradan oraya sürülmüş, hem kendisi hem ailesi sürüm sürüm sürünmüş ama yoksullukla hiç kimsenin savaşamayacağı mertebede –bilimsel ve kuramsal düzlemde- çok çetin savaşmıştır.
Marx yığınlarca insan için –her ne kadar bilimsel çalışmalarının özünü bilmiyor, anlamıyor olsalar da – tamtamına anti-dinsel bir peygamberdir. Buna rağmen Marx’ın cenazesine 11 kişi katılmıştır.
1867’de “Das Kapital” basıldıktan sonraki dört yıl içinde kitap 1000 adet bile satmamış. İngilizce tercümesi ise 1886’da yayımlanmış. İkinci ve üçüncü ciltleri Marx’ın ölümünden sonra basılmış.
Türkiye’de “Kapital”in durumu karışık… 1937’deki girişimi saymazsak, ilk cildin Almanya’da yayımından tam 108 yıl sonra, tüm ciltler (Almanca yerine İngilizce’den yapılmış çeviriyle) 1975-1978 arasında yayımlanmış.
Derler ki; eğer Lenin Bolşevik İsyanı’nın başına geçip başarılı olmasaydı, Marx, 19.yüzyılın pek de başarı gösterememiş ütopik ekonomisti, politik kuramcısı ve felsefecisi sayılacaktı. Belki de anılmayacaktı. Bu denli yaygın tanınması, Sovyetler Birliği’nin kurulması sonucunda, komünizmin, fantezinin ötesine geçebileceğinin pratik göstergesi sonucudur. Ayrıca Sovyet anayasasının onun görüşlerini temel aldığı bilinir.
Karl Marx’ın montaj portresini 2014 Haziran’ında yapmışım. Montaj portrelerin hemen hemen hepsinde atık malzeme kullandım. Lakin Marx’ın portresinde bu kuralı ihlal ettiğimi itiraf edeyim. Bu portre için malzemeye para ödedim. Yani saç ve sakal için gidip pazardan 1 TL’lik iki adet bulaşık teli satın aldım. Bu portrede, kullanılmış tel kullanamazdım elbet.
Tayfun Akgül
İstanbul Teknik Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi
Yararlanılan kaynaklar:
[1] Louis Menand, “Karl Marx, Yesterday and Today: The nineteenth-century philosopher’s ideas may help us to understand the economic and political inequality of our time.” The New Yorker, 10 Ekim 2016.
[2] Karl Marx, Friedrich Engels, “Komünist Manifesto” (Çeviri: Celal Üstel, Nur Derviş), Can Yayınları, 2008.
