Süperiletkenliğin keşfi, DNA’nın ikili sarmal yapısının anlaşılması, Evren’in genişlediğinin gözlenmesi gibi son derece önemli bilimsel gelişmeler Nobel ödülü aldılar ama bu keşifleri duyuran bilimsel makaleler bugüne kadar en çok atıf almış makalelerin arasında yer almıyor.
Akademik dünyada kaç adet bilimsel makale yayınladığınızdan daha çok yazdığınız makalenin kaç atıf aldığı önem taşır. Nature dergisi, bilimsel makale atıflarının takip edilebildiği Bilimsel Atıf Endeksi (Science Citation Index) nin yayınlanmasının 50. yılı şerefine tüm zamanların en çok atıf almış 100 makalesini inceledi.
2014 yılı itibariyle yayınlanmış bilimsel makalelerin sayısı 58 milyonu buluyor. Makalelerin neredeyse yarısı hiç atıf almamış. 100’den fazla atıf almış makale sayısı toplamın yalnız %2sini oluşturuyor. Bu %2’lik dilimde de makalelerin çoğu (%99) binin altında atıf almış.
Makale dağının zirvesindeki 100 makaleye gelince, 58 milyon makaleden oluşan bu dağın zirvesinde tarihi önem taşıyan büyük bilimsel keşiflerin çoğu bulunmuyor. Peki atıf sayısında bu kadar öne çıkan makalelerin ne özelliği var, Nature şu şekilde özetliyor:
- -Bu makalelerin çoğu birçok alanda kullanılan temel ölçüm yöntemlerini (proteinlerin ölçümü gibi) veya çok kullanılan yazılımları anlatıyor.
- -Bazı makaleler, diğer bilim insanlarına yapılan araştırmanın içeriğini anlatmak için standart olarak referans verilen makaleler olarak öne çıkıyor.
- -Büyük keşiflerin, örneğin Einstein’in görelilik teorisi’nin, hakettiği kadar atıf almamasının sebebi bu tür buluşların çok kısa sürede ders kitaplarına girecek nitelikte olmasından. Bu tür temel kavramlar yeni yazılan makalelerde kullanılırken, kavramların ortaya atıldığı orijinal makalelere referans verme gereği duyulmuyor.
- -Nispeten daha önce yazılmış makalelerin atıf toplamak için daha fazla zamanları var.
- -Farklı branşların farklı atıf kültürleri var: Örneğin biyologlar birbirlerinin araştırmalarına fizikçilere göre daha fazla atıfta bulunuyorlar.
- -Yayın yapma sıklığı branşa göre oldukça değişken.
- -Bilimsel Atıf Endeksi yalnız bilimsel dergilerde yazılmış makaleleri dikkate alıyor, kitapları vs dikkate almıyor.
Bütün bunlar dikkate alındığında bir makalenin değerini ölçmek için yalnız aldığı atıf sayısını dikkate almak yerine benzer alanlarda, benzer zamanlarda basılmış makalelerin karşılaştırılmasının daha akla yatkın olduğu açık.
Tüm zayıflıklarına rağmen bu eski moda bakış açısından, bilim insanlarının araştırmalarında yoğun olarak deneysel yöntemleri ve yazılımları anlatan çok da tanınmamış makalelere dayandıkları sonucuna varabiliriz.
En çok atıf almış 100 makalenin çalışma alanlarına bakınca, biyoloji laboratuvar teknikleri açık ara önde olduğunu görüyoruz.
En çok atıf almış 100 makalenin listesi ve detaylı bilgi için WebofSciencetop100 . Bu listenin 2014 senesinde oluşturulmuş olduğunu tekrar hatırlatalım.
Defne Üçer Şaylan
___________________________
Kaynak:
Richard Van Noorden, Brendan Maher & Regina Nuzzo, The top 100 papers, Nature explores the most-cited research of all time, Nature, 29 Ekim 2014.
http://www.nature.com/news/the-top-100-papers-1.16224