Akıl almaz yükseklikten kendini bir halatın ucunda bırakma çılgınlığını gösterebilenler, hayatlarını yüksek teknoloji polimerik malzemelere emanet ediyorlar. Ayağa bağlanan öyle bir kordon olmalı ki, bildiğimiz yay gibi davranmalı, atlayan sonrasında zıplaya zıplaya, ama keyifle etrafı izleyebilmeli. Kordonda ana malzeme olarak doğal ya da sentetik kauçuk kullanılıyor. Doğal kauçuk, adı üzerinde kauçuk ağaçlarından elde ediliyor. Amazon Ormanlarında ağacın gövdesini yarıp, akan sıvının altına ayağını tutan insanların, bir süre sonra sertleşen malzemeyi ayakkabı olarak kullandığını gören Avrupalıların yaşadığı ilk şaşkınlığı üzerlerinden attıktan sonra sayısız uygulamada kullandıkları malzeme bu. Sıvının sertleşmesi ise bildiğimiz polimerleşme. Sentetiği, benzer kimyasal yapının laboratuvarda taklit edilmesiyle oluşmuş.
Öncelikle, kauçuk parçacıkları iplik çekme makinesinden ısıtılarak geçirilerek, çeyrek santim kalınlığında, 30 m uzunluğa kadar ulaşabilen uzun şeritler oluşturuluyor. Şeritler birbirlerine yapışmaması için pudralanarak örgü makinesine yollanıyor. Burada kordonun çevresine naylon ya da pamuk kaplama yapılıyor – bunların uzama özelliği yok, ama spiral sarıldığından içerideki kauçuk uzadıkça ona ayak uyduruyor. İçeride kalan şeritlerin sayısı kordonun kalınlığını belirliyor.
Bungee kordonunun performansı sıkı kalite kontrolünden geçiriliyor. Bunlar arasında gözle incelemeden, kordonu defalarca tam boyutunda çekerek aşırı uzamadığından emin olmak gibi testler var. Sonuçta ağırlığı her 30 m için 6 kg olan, uzunluğu iki misline çıktığında 160 kg taşıyabilen, en az 225 kg’da kopabilen ve bu performansı 50000 defa tekrarlayabilen bir ürün lazım! Zamanla performans etkilendiğinden, dış kaplamada yapım zamanını belirten renk kodları kullanılıyor.
Bungee sporunun tarihçesi 1500 yıllarında Güney Pasifik’teki Pentecost Adasına dayandırılsa da, kordon savunma sanayiinin ihtiyaçları sonucunda ortaya çıkan bir ürün. Asıl amaç, tank gibi ağır silahları zor bölgelere indirirken, paraşütün ilk açılma anındaki şoku emecek bir malzemenin geliştirilmesiydi. Eğlencenin dünyaya yayılması da ürünü izledi.
Canan Atılgan
Bilim Akademisi üyesi (Sabancı Üniversitesi)
Anagörsel: Shutterstock
Bu yazı Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
