Gün boyunca tüm gökyüzü doğudan batıya doğru hareket eder (Dünya kendi çevresinde döndüğünden biz böyle görürüz.) Gündüz Güneş’in ve Ay’ın, geceyse diğer gökcisimlerinin doğudan batıya doğru hareketini izleyebiliriz.
Gökyüzünün bir bölgesinde yer alan gökcisimleri ise farklı bir hareket yapar. Hatta gökcisimlerinden biri, olduğu yerde durur. İşte bu gökcismi Kutupyıldızı’dır.
Kutupyıldızı Dünya’nın dönme ekseni doğrultusunda yer alır. Bu nedenle gezegenimiz kendi ekseni çevresinde dönerken gökyüzündeki her şey onun çevresinde dolanıyor görünür. Kutupyıldızı da gökyüzünde neredeyse hep aynı yerde görünür, fotoğrafta görebileceğiniz gibi küçük bir hareket yapsa da bunu çıplak gözle fark edemeyiz. Bir fotoğraf makinesini Kutupyıldızı’na çevirip gece boyunca fotoğraf çekersek yıldızların onun çevresinde dairesel çizgiler çizdiğini görürüz.
Tüm yıldızlar Kutupyıldızı’nın çevresinde dönüyor göründüğünden ona yakın mesafede olan yıldızlar hiçbir zaman ufkun altına inmez. Kutupyıldızı’nın bulunduğu kuzey gök kutbu çevresinde dolanıp dururlar. Bu yıldızların oluşturduğu takımyıldızlar, yılın herhangi bir zamanı, herhangi bir saatte gökyüzünde görülebilir. Yalnız, Kutupyıldızı’na göre konumları farklı olur.
Büyük Ayı hemen hemen herkesin tanıdığı bir takımyıldızdır. Bu takımyıldız bir tavaya ya da cezveye benzeyen şekliyle ve parlak yedi yıldızı sayesinde gökyüzünde kolayca bulunur. Büyük Ayı, sonbahar aylarında ufkun üzerinde iyice alçalır. Hatta ülkemizin kuzey bölgelerinde kepçenin altındaki yıldızlar ve kepçenin sapının ucu ufku neredeyse sıyırarak geçer. Güney bölgelerden ya da ufkun tam olarak açık olmadığı yerlerden bu yıldızları yılın belli bir dönemi (tam da bu sıralar) göremeyiz, dolayısıyla bu sıralar Büyük Ayı’yı gökyüzünde bulmak zor olabilir.
Kutupyıldızı, Küçük Ayı’nın bir üyesidir. Bu takımyıldız da Büyük Ayı gibi bir kepçeye ya da cezveye benzetilir. Ancak kepçeyi oluşturan bazı yıldızlar sönük olduğundan takımyıldızı seçmek Büyük Ayı’yı seçmekten daha zordur. Kutupyıldızı ayının kuyruğunun ucunu oluşturur ve takımyıldızın kalanı bu yıldızın çevresinde dolanır.
Kraliçe, kuzeye doğru bakıldığında hemen göze çarpan, M biçimindeki (yılın başka zamanlarında konumuna göre W olarak da algılanabilir) takımyıldızdır. Kraliçe, derin gökyüzü cisimleri bakımından zengindir. Bunun nedeni Samanyolu kuşağında yer almasıdır. Kraliçe’deki gökcisimleri arasında açık yıldız kümeleri başta gelir. Bir dürbünle hatta çıplak gözle takımyıldızda gezintiye çıkarsanız bunlardan birkaçına denk gelebilirsiniz.
Kral, Kraliçe’ye göre sönük yıldızlardan oluşur ve bulunması biraz zordur. Ancak birbirine yakın parlaklıktaki yıldızlardan oluşan bu takımyıldız, bu sıralar hava karardığında en yüksek konumunda, neredeyse tam tepede bulunuyor.
Hiç batmayan takımyıldızlar arasında bulunan Ejderha, gökyüzünde geniş bir alana yayılan ama pek de parlak olmayan yıldızlardan oluştuğu için çok da tanınmayan bir takımyıldızdır. Ejderha’nın şekli bir S’ye benzetilebilir. Ejderha’yı gökyüzünde bulurken, başını oluşturan dörtgenden başlamak en iyisi. Bu dörtgen Küçük Ayı’nın kepçesinin kenarını oluşturan iki yıldız ile Vega’nın arasında yer alır. Dörtgeni bulduktan sonra haritadan yararlanarak ejderhanın gövdesi de bulunabilir.
« Back to Glossary Index