Ülkemizde Polimer Bilimi’nin gelişmesine ve yerleşmesine öncülük etmiş olan değerli bilim insanı, doktora tez hocam, Hocamız Prof. Bahattin M. Baysal’ı 6 Eylül 2017 günü yitirdik.
Doktora çalışmalarını Ankara Üniversitesi’nde (AÜ) Prof. Parts’ın yönetiminde kimyasal kinetik üzerine yapan Prof. Baysal tüm kariyerini kapsayan Polimer Bilimi ile 1950 yılında Brooklyn Politeknik Enstitüsü’nde serbest radikal polimerizasyonlarının kinetiği üzerine yaptığı temel araştırmalar nedeniyle tanışmıştır. Türkiye’ye döndükten sonra bu konudaki çalışmalarını AÜ’de sürdüren Prof. Baysal’ın kariyerindeki önemli bir dönüm noktası 1960 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kimya Bölümü’ne katılması olmuştur. Prof. Baysal’ın Dekan ve Bölüm Başkanı olarak görev yaptığı ODTÜ’ye en önemli katkılarından bir tanesi ise Polimer Araştırma Enstitüsü’nü kurması ve bu çatı altında 1970’li yıllarda dünya çapında bir Polimer Araştırma Mükemmeliyet Merkezi oluşturmasıdır.
Polimer Bilimi’nin dünyada hızla geliştiği 1960 ve 1970’li yıllarda özellikle ABD’ye gerçekleştirdiği bilimsel ziyaretler sonrası bu konudaki çalışmaların ülkemizde de yapılması gerektiğine inanan Prof. Baysal sadece kendi ilgi alanı olan polimer kinetiği değil, polimer bilimi ile ilgili ve birbirini tamamlayıcı pek çok alanı kapsayan bir Polimer Araştırma Enstitüsü’nü ODTÜ’de kurmuştur. Enstitü etrafında da bir Polimer Araştırma Mükemmeliyet Merkezi oluşturmaya çalışmıştır. Prof. Baysal bu yapının araştırmacı öğretim üyesi kadrosunu da titizlikle seçmiş, çoğunluğunu ise özel olarak ABD’ye doktoraya gönderdiği öğrencilerden oluşturmuştur. Bu merkez bünyesinde 1970’li yıllarda yapılan araştırma çalışmaları; (i) değişik polimerizasyon reaksiyonları (serbest radikal, katyonik, anyonik, katı hal, plazma) üzerinde temel (mekanistik ve kinetik) ve uygulamalı (kopolimer sentezi ve karakterizasyonu) çalışmalar, (ii) kopolimerlerde yapı-özellik ilişkilerinin incelenmesi, (iii) polimer kristalizasyonu, (iv) polimerlerin çözelti özellikleri, (v) polimer reolojisi, ve (vi) polimerlerin işlenmesi gibi pek çok alanı kapsamaktaydı. Bu da Prof. Baysal’ın polimer araştırmaları konusunda nasıl bir vizyoner olduğunun açık bir göstergesidir. Prof. Baysal’ın kişisel ilişkileri sayesinde polimerler konusunda pek çok öncü bilim insanı da (Prof. Flory, Prof. Tobolsky, Prof. Morton ve diğerleri) ODTÜ’yü ziyaret etmiş, seminerler vermiş ve işbirlikleri yapmışlardır.
Üzülerek belirtmek isterim ki o yıllarda dünyanın en önde gelen Polimer Araştırma Merkezlerinden biri olan bu oluşumun önemi ve değeri yeterince anlaşılamamış ve Prof. Baysal 1979 yılında ODTÜ’den ayrıldıktan sonra bu çabalar etkin bir şekilde sürdürülememiştir. Polimer Kimyası alanında Yüksek Lisans ve Doktora çalışmalarımı tamamladığım ODTÜ Polimer Grubu’nun dünya çapında olduğunu 1980 yılında doktora sonrası araştırmalar yapmak için gittiğim ve 15 yıl kaldığım ABD’nin en önde gelen üniversitelerindeki araştırma gruplarını gezip tanıdıktan sonra çok daha iyi anladığımı da burada belirtmek isterim.
Oldukça zor koşullar altında, zamanının çok ötesinde pek çok başarılara imza atmış, polimer biliminin ülkemizde yerleşmesine öncülük etmiş ve ülkemizdeki polimer araştırmacılarının pek çoğunu yetiştirmiş olan değerli Hocamız Prof. Dr. Bahattin M. Baysal’ı saygı, minnet ve şükranla anıyorum.
