Kış aylarında görmeye başladığımız, ilkbaharda en yüksek konumunda olan Aslan Takımyıldızı bu ay gökyüzüne veda ediyor. Takımyıldızı günbatımının ardından batı ufku üzerinde görmek mümkün. Geçtiğimiz ay Aslan’ın en parlak yıldızı Regulus’la çok yakın konumdan geçen Mars da batıda, bu takımyıldıza yakın konumda parlıyor. Parlaklığı geçtiğimiz aylara göre azalmış olsa da gezegeni turuncu rengi sayesinde ayırt etmek kolay.
Güneye baktığımızdaysa Akrep ve Yay takımyıldızlarını görürüz. Bu iki takımyıldız yaz aylarında ve sonbaharın ilk yarısında akşam gökyüzünde yer alır. Güney ufkuna yakın oldukları ve gökyüzünde fazla yükselmedikleri için yılın kısa bir dönemi görülürler. Akrep Takımyıldızı, gerçekten de bir akrebi andırır. Takımyıldızın sağında akrebin kıskaçlarını, solundaysa kıvrık kuyruğu yer alır. Akrep Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı olan Antares, bilinen en parlak ve en büyük yıldızlardan biridir. Yay Takımyıldızı’ysa bir çaydanlık demliğine benzer. Bu nedenle “çaydanlık” adıyla da bilinir.
İçinde yaşadığımız gökada olan Samanyolu’nun merkezi Yay takımyıldızı doğrultusunda yer alır. Özellikle Yay ve Akrep takımyıldızları sınırlarına yayılan bölge yıldızlar, yıldız kümeleri ve bulutsular bakımından çok zengindir. Bunların bir bölümünü çıplak gözle bile görebiliriz. Bu bölgede bir dürbün ya da teleskopla görülebilecek onlarca parlak yıldız kümesi ve bulutsu vardır. Bu gökcisimlerinin bazılarına değindiğimiz yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Bu ay özellikle Akrep Takımyıldızı’nın kalbini simgeleyen Antares akşam saatlerinde gökyüzündeki en yüksek konumuna ulaşıyor. Takımyıldız güneye çok yakın olduğundan gözlem süresi sınırlı. Antares ve çevresi yıldızlar, gaz ve toz bulutları bakımından çok zengin bir bölge. Bu yapılar temiz bir gökyüzü altında bir dürbünle de incelenebilir.
Doğuya baktığımızda Vega, Deneb ve Altair’in oluşturduğu Yaz Üçgeni’nin ufku üzerinde yükselmiş olduğunu görebiliriz. Yaz Üçgeni, sonbaharın sonlarına kadar akşam gökyüzümüzde yer almaya devam edecek. Yaz Üçgeni’nin yer aldığı bölge de Samanyolu kuşağı üzerinde yer alır. Her ne kadar güneydeki merkez bölgesi kadar geniş bir alana yayılmasa da temiz bir gökyüzü altında bu bölgede çok fazla yıldız ve bulutsu görürüz.
Kuzeyde, Kraliçe Takımyıldızı’nı ufkun üzerinde görebiliriz. Takımyıldız saatler ilerledikçe kuzeydoğudan yükselecek. Takımyıldızı W şekli sayesinde tanımak kolaydır. Kutupyıldızı ve Küçük Ayı Takımyıldızı onun üzerinde yer alır. Büyük Ayı, geçtiğimiz aylarda gökyüzündeki en yüksek konumundaydı. Hava yeni karardığında onu hala tepeye yakın konumda görmek mümkün.
Başucuna yani tepeye baktığımızda Kuzey Tacı’nı görürüz. Bu Küçük takımyıldız pek parlak olmasa da bir taca benzeyen şekliyle tanınabilir. Kuzey Tacı’nın batısında da yaz gökyüzünün en parlak yıldızı Arkturus’u ve ait olduğu Çoban Takımyıldızı’nı görebiliriz.
Kuzey Tacı’nın doğusunda da Herkül Takımyıldızı yer alır. Herkül takımyıldızı, çok parlak yıldızlar barındırmasa da gökyüzündeki yerini öğrendikten sonra kolayca fark edilebilen takımyıldızlardan biridir. İsmini Roma mitolojisindeki kahraman Herkül’den alan bu takımyıldız gökyüzünde baş aşağı duruyormuş gibi görünür: Baş kısmı güneye, bacakları ise kuzeye yönelmiştir. Takımyıldızın dörtgen şeklindeki gövdesi, onu tanımayı kolaylaştıran en belirgin özelliğidir.
Takımyıldızı gökyüzünde bulmak için yaz aylarının en parlak iki yıldızı Vega ve Arkturus yardımcı olur. Vega’dan Arkturus’a uzanan hayali çizginin yaklaşık üçte biri kadar mesafede, Herkül’ün gövdesi yer alır. Gövdeyi gökyüzüne bulduktan sonra, takımyıldızın kolları ve bacakları daha rahat seçilebilir.
Herkül’deki en parlak yıldız olan Ras Algethi, gökyüzünde bilinen en büyük yıldızlardan biridir. Bir kırmızı dev olan bu yıldızın yaklaşık 500 Güneş çapında olduğu sanılıyor. Güneş’ten 1000 kat daha parlak olan Ras Algethi, Güneş’in yerinde olsaydı, Mars’ın yörüngesine kadar uzanacak bir büyüklüğe sahip olurdu.
Takımyıldızın dörtgen gövdesinin batı tarafındaki iki yıldızın arasında gökyüzünün en belirgin küresel yıldız kümelerinden biri bulunur: Messier 13 ya da diğer adıyla Herkül Kümesi. Küme, Samanyolu’nun çevresine dağılmış yaklaşık 150 küresel yıldız kümesinden biridir. Uygun gözlem koşullarında, çıplak gözle soluk bir yıldız gibi görünür. Yaklaşık 300.000 yıldızdan oluşan küme, bir dürbünle gözlemlendiğinde ortası parlak, kenarlara doğru sönükleşen bir ışık topu şeklinde görünür. M13 gökyüzünde dolunayın üçte biri kadar bir alan kaplar. Daha güçlü teleskoplarla bakıldığında ise kümenin pek çok yıldızı gözle seçilebilir.
Delta Kova Göktaşı Yağmuru
Delta Kova göktaşı yağmuru temmuz sonlarında etkinliği artan ve saatte 20 kadar göktaşının görülebildiği bir gök olayı. Bu yıl 28 Temmuz’da Ay geceyarısına doğru batmış olacağından gözlem koşulları uygun olacak. Özellikle her yıl 12 Ağustos gecesi en yüksek etkinliğine ulaşan Perseidler sırasında Ay çok parlak olacağından, Delta Kova göktaşı yağmuru bir ölçüde teselli olabilir.
Temmuz’da Gezegenler
Merkür akşam gökyüzünde. Ayın ilk günleri günbatımından sonra batıda görülebilir. Ancak gezegen hava kararmadan batıyor. Bu nedenle gökyüzünde bulmak zor olabilir. Ayın ilerleyen günlerinde gezegen gökyüzünde alçalacak ve ayın ilk haftasından sonra gezegeni görmek çok daha zor olacak.
Venüs sabah gökyüzündeki en yüksek konumuna ulaşıyor. Gezegen gündoğumundan yaklaşık 3 saat önce doğuyor. Sabah gökyüzünde, Ay’dan sonra en parlak gökcismi olduğundan tanınması kolay. 22 Temmuz sabahı gezegen Ay’la yakın konumda olacak.
Mars akşamları hava karardıktan sonra batı ufku üzerinde yer alıyor. Gezegen yıldızlara göre daha yavaş da olsa ufkun üzerinde alçalmayı sürdürüyor. Gezegeni görmek için günbatımından sonra yaklaşık bir saatlik bir gözlem süresi var. 28 Temmuz’da Ay ve Mars yakın konumda olacaklar.
Jüpiter sabah gökyüzünde yer alıyor. Gezegen ayın başında sabah hava aydınlanmaya başlamadan doğmuş oluyor. İlerleyen günlerdeyse gezegen sabah gökyüzünde giderek yükselecek. 23 Temmuz’da Ay gezegene yakın konumda olacak.
Satürn akşam gökyüzüne doğru ilerliyor. Ayın başlarında hava karardıktan yaklaşık 2,5 saat sonra doğarken, ay sonunda havanın kararmasıyla birlikte doğuyor olacak. 15/16 Temmuz gecesi Ay ve Satürn yakın konumda olacak.
Alp Akoğlu
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. İçerik kullanım koşulları için tıklayınız.
