Nisan’da gökyüzünde ilkbahar ve kış aynı anda yaşanır. Akşam hava karardığında Orion, Büyük Köpek, Arabacı ve İkizler gibi kış takımyıldızları batı ufku üzerinde yer alır. Bu takımyıldızların büyük bölümü geceyarısına kadar batmış olur. Bu sırada da ilkbaharı simgeleyen aslan gökyüzünde iyice yükselmiş, yine ilkbaharın simgelerinden biri olan Çoban Takımyıldızı ve bu takımyıldızın ve yaz gökyüzünün en parlak yıldızı Arkturus doğudan yükselir.
Nisan ayında hava karardıktan sonra kuzeye doğru bakarsak Büyük Ayı Takımyıldızı’nın gökyüzünde neredeyse tepe noktasına ulaştığını görürüz. Yıl boyunca Kutupyıldızı’nın etrafında dolanan Büyük Ayı, Nisan ve Mayıs aylarında en yüksek konumundadır. Gökyüzünün diğer belirgin takımyıldızlarından biri olan Kraliçe Takımyıldızı (Cassiopeia), ufka yakın bir yerde görülür. Kraliçe, gökyüzünde açık bir W harfini andıran şekliyle kolayca tanınır. Fakat bu dönemde net görebilmek için ufkun açık olması gerekir.
Doğuya döndüğümüzde, yaz gecelerinin en parlak yıldızı olan Arkturus ile karşılaşırız. Arkturus, Çoban Takımyıldızı’nın en dikkat çeken yıldızıdır ve bu takımyıldız yana eğik duran bir dondurma külahına benzer şekli sayesinde kolayca tanınabilir. Arkturus’un biraz saında, güneydoğu ufkuna yakın olarak görülen parlak beyaz yıldız Spika’dır. Spika, Başak Takımyıldızı’nın en parlak yıldızıdır. Hemen yanında bulunan Karga Takımyıldızı ise gökyüzündeki belirgin dörtgen şekliyle kolaylıkla seçilebilir.
Güney gökyüzü bu dönemde yaz ve kış aylarındaki gibi zengin değildir. Başımızı biraz yukarı kaldırırsak, gökyüzünde en yüksek konumuna çıkmış olan Aslan Takımyıldızı’nı kolayca tanıyabiliriz. Aslan, gökyüzünde ayırt edilmesi en kolay takımyıldızlardan biridir.
Batıya baktığımızda kış gökyüzünün tüm zenginliğinin bu bölgeye kaymış olduğunu fark edebiliriz. Güneybatı ufkuna yakın bölgede gökyüzünün en parlak yıldızı Sirius yani Akyıldız’ı görürüz. Ayrıca batı-güneybatı yönünde, gökyüzünün en etkileyici takımyıldızı olan Orion bulunur. Sirius, Betelgöz ve Prokyon yıldızlarının oluşturduğu Kış Üçgeni, bu bölgedeki en belirgin şekillerden biridir. Orion’un sağında turuncu renkli Aldebaran ve biraz daha yukarıda beyaz parlaklığıyla dikkat çeken Kapella kolayca fark edilir.
Gece yarısına doğru, kuzeydoğu yönünde yaz gökyüzünün parlak ikinci yıldızı Vega belirir. Vega’nın sol tarafında yer alan Deneb da ortaya çıkar ve bu iki yıldız, Altair ile birlikte Yaz Üçgeni’ni oluştururlar.
Büyük Ayı ve incileri
Büyük Ayı, bir kepçeye ya da bir cezveye benzeyen şekliyle, gökyüzünün en ünlü takımyıldızı. Aslında kepçe şekli takımyıldızın bir kısmını oluşturur. Kepçe, takımyıldızı oluşturan diğer yıldızlarla birlikte bir ayıya benzetilebilir. Bulunduğumuz enlemlerden yıl boyunca hiç batmadan Kutupyıldızı’nın çevresinde dolanır durur. Takımyıldız ilkbahar aylarındaysa gökyüzünde en yüksek konuma ulaşır.
Büyük Ayı ve çevresinde çok sayıda gökada bulunur. Bu bölgede yer alan M81 ve M82 gökyüzünün en parlak gökadaları arasında yer alıyor. M81 ve hemen yakınında bulunan M82 bir dürbün ya da küçük bir teleskopla görülebilir. Çok iyi gözlem koşullarında M81’i çıplak gözle seçebildiğini söyleyen amatör gökbilimciler de var.
Messier’in kataloğuna aldığı parlak gökadalardan bir diğeri de M101. Fırıldak Gökadası olarak da bilinen bu gökadanın boyutları Samanyolu kadar olmasına karşın kütlece sadece onun 10’da biri kadardır. Bu sıralar kepçenin sağının solunda yer alır. Gökyüzünde genişçe bir yer kaplamasına karşın, sönüklüğü nedeniyle bu gökadayı dürbünle seçmek zor olsa da denemeye değer.
Büyük Ayı sınırlarında yer almasa da kepçenin sapına çok yakın konumda bulunan M51 gökadası da gökyüzündeki en ünlü gökadalardan biri. Av Köpekleri Takımyıldızı sınırlarında bulunan bu gökada Girdap Gökadası olarak da adlandırılır. M51, NGC 5195 adlı başka bir gökada ile etkileşim halindedir. Bu etkileşim, sarmal kollarının şeklinin biraz bozulmasına yol açmış durumda. Gökada iyi gözlem koşullarında dürbünle seçilebilir.
Lir Göktaşı Yağmuru
Lir Göktaşı yağmuru 22 Nisan’ı 23 Nisan’a bağlayan gece en yüksek etkinliğine ulaşacak. Lir Göktaşı Yağmuru’nun en yüksek etkinliğine ulaştığı sırada ideal gözlem koşullarında saatte ortalama 20 kadar meteor gözlemlenebilir. Bu yıl Lir Göktaşı Yağmuru sırasında Ay neredeyse tüm parlaklığıyla gökyüzünde yer alacak. Bu nedenle görülebilecek göktaşı sayısının çok daha az olması bekleniyor.
Nisan’da Gezegenler
Merkür ay boyunca sabah gündoğumundan önce doğu ufku üzerinde yer alıyor. Güneş’ten yaklaşık bir saat önce, gün ağarmaya başladıktan sonra doğuyor. Kısa süre içinde de hava aydınlanıyor. Bu nedenle gezegenin görülmesi kolay değil. Merkür’ü gökyüzünde bulmak için Venüs’ten yararlanılabilir. Gezegen Venüs’ün yaklaşık olarak altında yer alıyor. Ayın 11 ve 12’sinde, sabah gökyüzünde yükselmeye başlayan Satürn, Merkür’ün sağında yer alacak. 26 Nisan’da Ay ve Merkür yakın konumda olacaklar.
Venüs geçtiğimiz ay sabah gökyüzüne geçmiş, ayın son günleri görülebilecek kadar yükselmişti. Bu ay gezegen yükselmeyi sürdürecek ve ay sonuna doğru Güneş’ten yaklaşık bir buçuk saat sonra doğuyor olacak. Çok parlak olduğundan gezegeni neredeyse Güneş doğana kadar görmek mümkün. 25 Nisan’da Ay ve Venüs yakın konumda olacaklar.
Mars günbatımında gökyüzündeki en yüksek konumunda. Bir süredir olduğu gibi İkizler Takımyıldızı’nda, takımyıldızın iki parlak yıldızından Polluks’a yakın konumda yer alıyor. Turuncumsu rengi ve parlaklığı sayesinde gezegeni tanımak kolay. Gezegen ayın ilerleyen günlerinde Yengeç Takımyıldızı’nda doğru ilerleyecek. 5 Nisan’da Ay ve Mars yakın konumda olacaklar.
Jüpiter Boğa Takımyıldızı’nda Boğa’nın boynuzlarının arasında yer alıyor ve artık geceyarısından önce batıyor. Gezegen akşam gökyüzündeki en parlak gezegen, o nedenle tanınması kolay. Boğa’nın parlak turuncu yıldızı Aldebaran da Jüpiter’le yakın konumda. Jüpiter ay boyunca Boğa’nın boynuzlarının ucuna doğru ilerleyecek. Ay ve Jüpiter 2 Nisan’da yakın konumda olacaklar.
Satürn geçtiğimiz Ay sabah gökyüzüne geçmişti. Nisan başında gezegen ufka çok yakın olduğundan görülmesi çok zor. Gezegen ayın ortalarına doğru doğru ufku üzerinde, Merkür’le yakın konumda görülebilir. Ayın sonlarına doğru gezegen sabahları gün ağarmaya başlamadan hemen önde doğuda görülebilir. 25 Nisan’da Ay ve Satürn çok yakın konumda olacaklar.
Alp Akoğlu
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. İçerik kullanım koşulları için tıklayınız.
