Şubat, kış gökyüzünü simgeleyen takımyıldızların gökyüzünde iyice yükseldiği bir dönem. Hava karardığında Kış Üçgeni’ni oluşturan yıldızların ve bu yıldızları barındıran takımyıldızların tüm görkemiyle güneydoğu yönünde yükselmiş olduğunu görebiliriz. Bu takımyıldızlardan biri olan Orion’un kış gökyüzünün en belirgin takımyıldızı olduğu söylenebilir. Takımyıldızı yan yana dizili görünen üç yıldızından yola çıkarak kolayca tanımak mümkün.
Güneydoğu yönüne bakıldığında Orion’un hemen solunda İkizler Takımyıldızı yer alıyor. Hava karardıktan yaklaşık 3 saat sonra İkizler’in hemen altından Aslan Takımyıldızı yükselmeye başlıyor. Aslan Takımyıldızı ilkbaharın simgelerinden biri olarak kabul ediliyor. Takımyıldız hava yeni karardığında doğu ufku üzerinde belirdiği zaman ilkbahar gelmiş demektir. Bu da yaklaşık Nisan ayının başlarına denk gelir.
Boğa Takımyıldızı gökyüzünde en yüksek konumunda. Ayrıca Mars da bu takımyıldızın sınırları içinde. Takımyıldızın turuncu yıldızı Aldebaran ve yine turuncu renkli Mars güzel bir ikili oluşturuyor. Ayın başlarında Mars Aldebaran’a göre belirgin biçimde parlak. Ancak Mars’ın parlaklığı giderek azaldığı için ayın sonlarında ikili benzer parlaklıkta görünecek.
Gökyüzündeki belirgin şekillerden biri olan ve Kanatlı At Takımyıldızı’nın gövdesini oluşturan Büyük Kare, akşam gökyüzünde batı-güneybatı yönünde bulunuyor. Büyük Kare’yi batı ufku üzerinde parlayan Jüpiter’in sağında görmek mümkün. Büyük Kare’nin hemen üzerinde bulunan Andromeda Takımyıldızı, çıplak gözle görebileceğimiz en uzak gökcismi olan Andromeda Gökadası’nı barındırıyor. Bu sıralar gözlem için çok iyi konumda bulunan Andromeda Gökadası’nı Büyük Kare’den yararlanarak bulabilirsiniz. Bunun ayrıntısını Kasım 2022’deki köşemizde bulabilirsiniz.
C/2022 E3 (ZTF) Kuyrukluyıldızı
Şubat ayının ilk günleri, ideal gözlem koşullarında çıplak gözle görebileceğimiz bir kuyrukluyıldız bizi ziyaret ediyor. Ne var ki çok azımız ideal gözlem koşullarına sahibiz. Yine de en azından bir dürbünle bu kuyrukluyıldızı görmek mümkün.
Kuyrukluyıldız 2 Ocak’ta Güneş’e en yakın konumundan geçmişti. 1 Şubat’ta da Dünya’ya en yakın konumundan, 44 milyon km yakınımızdan geçecek. Bu sırada ve izleyen birkaç gün boyunca parlaklığı çıplak gözün görme sınırına yakın olacak. Ancak yine hatırlatalım bu ancak ışık kirliliğinin olmadığı, havanın tamamen açık olduğu ideal koşullarda geçerli.
C/2022 E3 (ZTF) Kuyrukluyıldızı’nın yörüngesi Dünya’nın Güneş çevresindeki yörüngesine yaklaşık olarak dik şekilde. Bu nedenle kuzey yönünde ufka dik olarak yükseliyor. Kuyrukluyıldız 1 Şubat’ta Kutupyıldızı’na yakın konumda. İlerleyen günlerde yükselmeyi sürdürecek ve 5 Şubat’ta gökyüzünün en parlak yıldızlarından biri olan Kapella’nın, 11 Şubat’ta Mars’ın, 14 Şubat’ta da Boğa Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Aldebaran’ın çok yakınında olacak.
Kuyrukluyıldızın gökyüzünde izleyeceği yolu aşağıdaki haritada görebilirsiniz.
Kuyrukluyıldız:
Kuyrukluyıldızlar Güneş’in çevresinde çok uzak yörüngelerde dolanan birkaç km çaplı gökcisimleri. Büyük orada su ve daha az miktarda başka sonmuş maddeler ve taş ve toz parçalarından oluşurlar. Kirli birer kartopu gibi. Yörüngeleri bir şekilde Güneş’e yakın geçen kuyrukluyıldızlar Güneş’e yaklaştıkça ısınır ve içlerindeki donmuş maddeler gaz haline geçer. Bu sırada taş ve toz parçaları da serbest kalır. Bu gaz ve toz güneş rüzgarıyla itildiğinde kuyruk benzeri bir yapı oluşur. Bu nedenle kuyrukluyıldızlar Güneş’e yakın oldukları zaman belirgin hale gelirler.
Şubat’ta Gezegenler
Merkür ay boyunca sabah gökyüzünde. Ayın başında sabah alacakaranlığıyla birlikte doğuyor. Gezegen bu sırada güneydoğu yönünde ufkun hemen üzerinde görülebilir. İlerleyen günlerde giderek daha geç doğacak ve hava aydınlık olacak. Bu nedenle gezegeni görmek zorlaşacak.
Venüs ay boyunca günbatımından sonra akşam gökyüzünde batı-güneybatı yönünde ufkun üzerinde yer alacak. Ayın ilk günleri hava karardıktan kısa bir süre sonra batıyor olacak. Ancak gün geçtikçe daha geç batacak.
Mars gözlem için çok iyi durumda. Akşamları hava karardığında güneydoğu yönünde neredeyse tepeye yakın konumda bulunuyor. Bundan kısa bir süre sonra da gökyüzündeki en yüksek konumuna ulaşıyor. Bizden giderek uzaklaştığı için Mars’ın parlaklığı gün geçtikçe azalıyor. Ancak yine de Sirius dışında gökyüzündeki diğer yıldızlardan daha parlak. Belirgin turuncu rengi sayesinde gezegeni gökyüzünde tanımak kolay.
Satürn bu ay içinde akşam gökyüzünden sabah gökyüzüne geçiyor. Ay boyunda ufkun üzerinde görülebilecek kadar yükselmeyecek. Gezegeni sabah gökyüzünde görebilmek için Mart sonunu beklemek gerekiyor.
Jüpiter hava karardığında güneybatı yönünde parlaklığıyla dikkat çekiyor. Ayın başlarında akşamları yaklaşık 4 saat kadar gökyüzünde kalırken bu süre ay boyunca giderek kısalacak ve yaklaşık 2 saate düşecek. Jüpiter Mart ayında da ayın ortalarına kadar kısa sürelerle akşam gökyüzünde görülecek. Nisan’da sabah gökyüzüne geçecek.
Hazırlayan: Alp Akoğlu
GUHEM-Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi
