Karbon Evrendeki dördüncü, dünyadaki 15. yaygın element. Özelliği komşularıyla çok çeşitli bağlar kurabilmesinde saklı. Canlıların yapılarındaki uzun zincirleri oluşturabilmesi onu elzem yapıyor; elmastaki saf karbonun üç boyutta sonsuza doğru dallanıp budaklanması onu en güçlü malzemeler arasına konumluyor.
Önceleri pek önem vermediğimiz formu ise âdi kurşun kalemde bulunan grafit – birbirine zayıfça yapışmış iki boyutlu tabakalar halinde uzayıp giden bu yapı, karbonun dayanıksız ve değersiz hali. Ancak teorik çalışmalar, bu tabakalardan tek birini ayırıp kullanabilirsek, başka malzemelerde olmayan özellikler vadettiğini gösterdi. Örneğin, iflah olmaz bir yalıtkan olan diğer karbonların aksine mükemmel bir iletken olmalıydı.
2004’te nihayet ve çok basit bir yöntemle, seloteyple grafitten tek bir tabakayı çekip alarak grafen elde edildi. Grafen, dayanıklılık, elektrik ve ısı iletkenliği özellikleriyle rekorlar kırdı; kaşiflerine de 2010’da en hızlı Nobel ödüllerinden birini kazandırdı.
Grafenin iki kenarını kıvırıp birleştirilerek elde edilebilen nanotüpler ve minik grafen topları diyebileceğimiz fullerenlerle, nanobilimde yol açtığı sayısız uygulama grafenin yerini sarsılmaz kılıyor.
Canan Atılgan
Bilim Akademisi üyesi (Sabancı Üniversitesi)
