Güneş Sisteminin iki farklı uydusunda yaşama elverişli ortam bulgusu

“Yaşamı doğrudan tespit edemiyoruz ama yaşam için gerekli olan besin kaynağını bulduk.  Mikroplar için şekerci dükkanı gibi bir şey bu.”

Hunter Waite, Cassini başyazarı

______

NASA, 13 Martta yaptığı bir açıklamada, Güneş Sistemi’ndeki iki buz kaplı uyduda yaşama elverişli ortam bulgusuna rastlandığını duyurdu.

Dünya okyanuslarının dibindeki sıcak su bacalarının etrafında Güneş ışığına ihtiyaç duymadan buradaki enerjiyle var olan birçok canlı türü var.   Bazı biliminsanları Dünya’daki yaşamın bu tür ortamlarda başlamış olma ihtimalini araştırıyor.

Dünya’daki okyanus diplerine benzer ortamların Satürn’ün uydusu Enceladus ve Jüpiter’in uydusu Europa’da da bulunduğu düşünülüyor.

Cassini uzay aracı 2004’ten bu yana Satürn’ün yörüngesinde dolanıyor ve gezegen sistemini inceliyor.  Enceladus’un yüzeyindeki fışkırmalar Cassini tarafından keşfedildiğinden beri ilgi odağı oldu. Daha önceki incelemelerde fışkırmaların büyük oranda sudan oluştuğu bulunmuştu. Son bulgular bol miktarda hidrojenin varlığını gösteriyor.

Enceladus’un yüzeyi buz kaplı. Bu buzun altında okyanusların bulunduğu biliniyor, okyanusların dibinde de sıcak su bacaları olduğu düşünülüyor. Okyanus suyu okyanusun dibindeki sıcak kayalık bölgeyle etkileşiyor ve bu sıcak bacaları oluşuyor.  Buzun yüzeyinde gözlenen fışkırmaların da bu süreçte oluştuğu düşünülüyor. Fışkırmalar olan bölgelerde yüzey sıcaklığı daha fazla.

Hubble verisine göre bu fışkırmaların benzerleri Jüpiter’in uydusu Europa’da da oluşuyor.

Cassini biliminsanları Satürn’ün buzkaplı uydusu Enceladus’un yapısını bu resimdeki gibi olduğunu düşünüyorlar. Buz kabuğun altındaki okyanus suyu okyanusun dibindeki kayalık bölgeyle etkileşiyor ve gözlenen ve hidrojen içerdiği bulunan yüzey fışkırmaları oluşuyor. Kaynak: NASA/JPL-Caltech

Cassini, Enceladus’un yüzeyindeki su fışkırmalarının içinden geçerek kompozisyonunu ortaya çıkardı. Yüzde 98 bildiğimiz sudan oluşan fışkırmaların yüzde 1’i hidrojen ve geri kalanı karbondioksit, metan ve amonyak gibi başka moleküllerin karışımı.

Bildiğimiz yaşam üç temel bileşen gerektiriyor:   Sıvı halde su, metabolizma için gerekli enerji ve doğru kimyasal içerik.  Doğru kimyasal içerik temel olarak karbon, hidrojen, nitrojen (azot), oksijen, fosfor ve kükürt. Fosfor ve kükürt dışındaki tüm bu kimyasal içeriğin Enceladus’ta bulunduğunu biliyoruz.  Enceladus’un çekirdeğinin büyük olasılıkla bu iki elementi de içeren meteorit benzeri bir yapıda olacağı düşünülüyor. Yani yaşam için gerekli bütün malzemeler tamam.  Ama yaşam oluştu mu oluşmadı mı henüz bilmiyoruz.

NASA Astrobiyoloğu Mary Voytek, ortamda hidrojenin bulunmasının yaşama elverişli bileşenlerin varlığına işaret ettiğini fakat bu kadar bol bulunmasının aslında yaşamın varlığı ihtimalini azalttığını söylüyor. Hidrojenin bolluğu yaşamın tüketeceği besin kaynağının kullanılmadığını gösteriyor. Bunun sebebi Enceladus’un oldukça genç olması olabilir. Yani yaşam daha oluşmamış olabilir.

Europa’daki fışkırmaların keşfi bu sebeple de önemli. Voytek, “Europa Enceladus’tan belki de milyarlarca yıl daha yaşlı ve orada da benzer bir sürecin işlememesi için bir sebep yok. Bu yüzden Europa’da yaşamın başlamış olması ihtimali daha yüksek” diyor.

Defne Üçer Şaylan

_________________________

Kaynaklar: 

NASA Basın Açıklaması, 13 Nisan 2017 NASA Missions Provide New Insights into ‘Ocean Worlds’ in Our Solar System
https://www.nasa.gov/press-release/nasa-missions-provide-new-insights-into-ocean-worlds-in-our-solar-system

Merrit Kennedy, Signs of Hospitality to Life Found on Saturn’s Moon Enceladus, NPR, 13 Nisan 2017
http://www.npr.org/sections/thetwo-way/2017/04/13/523756092/signs-of-hospitality-to-life-found-on-saturns-moon-enceladus

Charles Q. Choi, 7 Theories on the Origin of Life, LiveScience, 24 Mart 2016, http://www.livescience.com/13363-7-theories-origin-life.html

Ana resim: 

Buz kaplı Enceladus, Fotoğraf 27 Kasım 2016’da Enceladus’a 66 bin kilometre uzaklıktayken Cassini tarafından çekildi.
Kaynak: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute