Dünya Sağlık Örgütü’nün Süpermikrop Listesinde Tanıdıklar Var

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) insan sağlığı için tehdit oluşturan dirençli bakterilerin bir listesini oluşturdu. Listedeki bakterilerin yeni antibiyotiklere en çok ihtiyaç duyanlar olduğu belirtiliyor.  Listede 12 bakteri ve bakteri ailesi var, bunların bazıları tanıdık.

Gram negatif dediğimiz çift hücre zarlı bakteriler listenin çoğunluğunu oluşturuyor. İlaçlar hücre bariyerini aşamıyor olduklarından bu tip bakterileri öldürmek gram pozitiflere göre daha zor.

Listenin en dirençli ve yüksek seviyede riskli olarak gösterilmiş üç bakterisi hastane mikrobu olarak da bilinen, özellikle hastaneler, bakım evleri gibi yerlerdeki hastaları tehdit eden bakterilerden. Bu bakteriler artık son çare olarak kullanılan antibiyotik türlerine bile dirençli.

İkinci seviyede riskli olan bakteriler arasında tanıdıklar var. Ülsere ve tedavi edilmediği takdirde kansere sebep olan Helicobacter pylori (Helikobakter pilori- Hp), bel soğukluğuna sebep olan Neisseria Gonorrhoeae (gonokok) ve ishale yola açan Salmonella bu listede bulunuyor.  Üçüncü derece riskli olanlar listesinde, zatürreye sebep olan ve artık penisiline dirençli olduğu bilinen Streptococcus Pneumoniae (Pnömokok) bulunuyor.

Listenin oluşturulmasında Dünya Sağlık Örgütünden uzmanlar ve Almanya Tübingen Enfeksiyon Hastalıkları bölümünden araştırmacılar çalıştı ve patojenin ölümcüllüğü, hastanın hastanede kalma süresi, direnç seviyesi ve ne kadar hızlı yayıldıklarını hesaba katıldı. Temizlik ve aşı ile önüne geçilebilen bazı bakteriler ile tüberküloz gibi son senelerde alışılmış tedavilere cevap vermeyen fakat üzerinde AR-GE çalışmaları süren bakteriler listenin dışında bırakıldı.  Bu şekilde 20 bakteri ve 12 bakteri ailesi olan bir liste elde ettiler. Bu listedeki bakteriler hakkında raporları, isimleri gizli olarak, dünyanın birçok yerinden 70 uzmanla paylaştılar ve onların görüşleriyle liste son haline geldi.

Antibiyotik direnci dünyada her yıl 700,000 kişinin ölümüne yol açıyor. 2050’de bu sayının 10 milyonu bulacağını iddia eden uzmanlar var. Birçok ilaç firması antibiyotik üretimine kaynak ayırmıyor. Çünkü çoğu enfeksiyon hala var olan antibiyotikler kullanılarak iyileştirilebiliyor.  Ayrıca yeni bir antibiyotiğiniz varsa onu dirençli bakteriler için kullanmak mantıklı. Yani hemen piyasaya sürmüyorsunuz.  Sonuç olarak yeni antibiyotiklerin pazarı oldukça sınırlı.

WHO listesinin amacı hükümetleri, yeni antibiyotiklerin keşfi için temel bilimlerin ve ileri AR-GE çalışmalarının hızlandırılmasını sağlayacak bir takım politikaların geliştirilmesi için teşvik etmek. Fakat ilaç araştırmalarını kar amacı güden ilaç firmaları yapıyor.  Harvard Tıp Fakültesi, Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü direktörü Michael Gilmore ekonomik modelin çalışmadığını, kar amacı güden firmaların yeni antibiyotik üreteceklerine güvenemeyeceğimizi belirtiyor.

Cassandra Willyard, The drug-resistant bacteria that pose the greatest health threats, Nature News, 28 Şubat 2017

Dünya Sağlık Örgütü Basın bildirisi, “WHO publishes list of bacteria for which new antibiotics are urgently needed” 27 Şubat 2017

 

Resim: Flickr, AJ Cann, Helicobacter Pylori